Wanneer het lichaam onvoldoende in staat is om lichaamsvocht af te voeren, kunnen er vochtophopingen ontstaan. Dit noemen we oedeem. De lymfevaten in het lichaam zijn verantwoordelijk voor het afvoeren van het lichaamsvocht. Het kan zijn dat deze niet of onvoldoende hun werk doen (lymfoedeem). Er kan ook oedeem ontstaan doordat de kleppen in de bloedvaten onvoldoende werken (veneus oedeem) of doordat er een woekering van vetcellen ontstaat (lipoedeem). Bij lipoedeem worden de omliggende weefselstructuren aangetast met oedeem als gevolg. Verder kun je ook oedeem krijgen bij chronische wonden of bij disfunctie van het hart.
Er kan sprake zijn van een oorzaak maar je kan ook de pech hebben door een combinatie van verschillende soorten oedeem te hebben.
Lymfoedeem
Dit kan aangeboren zijn (lymfevaten zijn onvoldoende ontwikkelt) of doordat de lymfevaten op latere leeftijd zijn beschadigd. Lymfoedeem is te behandelen met speciale massagetechnieken (manuele lymfedrainage), zwachtels, lymfetape en therapeutisch elastische kousen.
De behandeling van lymfoedeem bestaat uit verschillende fasen: De behandelfase, stabilisatiefase en de onderhoudsfase. Tijdens de behandelfase kan de huidtherapeut het oedeem reduceren aan de hand van manuele lymfedrainage, zwachtelen en/of lymfetaping. De huidtherapeut zal regelmatig de omvangmaten meten, om de voortgang van de behandelingen te evalueren. Wanneer herhaaldelijk stabiele omvangmaten zijn geconstateerd, kan er uiteindelijk overgegaan worden naar de onderhoudsfase. Hierbij kunnen therapeutisch elastische kousen worden aangemeten, waarbij het van belang is dat ze iedere dag gedragen worden. Dit zorgt ervoor dat het lichaam niet de kans krijgt om oedeem te vormen en het stimuleert het lichaam om het vocht beter te kunnen afvoeren. Klachten worden hierdoor gestabiliseerd.
Veneus oedeem
Dit ontstaat door een defect van de kleppen in de bloedvaten. De kleppen in de vaten hebben de functie om het bloed één richting op te laten stromen. Wanneer deze kleppen onvoldoende werken kan het bloed iets terugvloeien tegen de bloedstroom richting in. Dit noemen we reflux. Door reflux ontstaat er chronische hoge druk in de bloedvaten, waardoor deze gaan uitzetten. Dit herken je aan ontsierende bloedvaatjes (vaak aanwezig rondom de enkels). Verder krijg je te maken met oedeem, nachtelijke krampen en onrustige benen (restless legs).
Veneus oedeem treed pas in de loop van de dag op. ’s Ochtends vroeg is er nog geen oedeem aanwezig. De therapeutisch elastische kousen worden vroeg op de dag opgemeten, zodat het lichaam geen kans krijgt om oedeem te vormen. De druk van de kousen zorgt ervoor dat de diameter van de bloedvaten kleiner wordt. Hierdoor zullen de kleppen in de bloedvaten beter werken. De therapeutisch elastische kousen werken alléén wanneer de spierpompen geactiveerd worden. Het is dus belangrijk is om voldoende te bewegen. Veneuze insufficiëntie (defect van de kleppen in de bloedvaten) is een chronische aandoening waardoor het dragen van de kousen onderdeel wordt van je dagelijkse leven. De kousen dienen iedere dag gedragen te worden, wat ervoor zorgt dat de klachten reduceren of zelfs helemaal zullen verdwijnen.
Lipoedeem
Lipoedeem ontstaat door een verstoorde aanmaak van vetcellen. Bestaande vetcellen gaan woekeren, waardoor omliggende structuren verdrukt worden. Hierdoor maakt het lichaam nieuwe, fragiele bloedvaten aan om de weefsels beter te kunnen voeden. Doordat de nieuwe bloedvaten erg fragiel zijn, ontstaan er snel blauwe plekken. Ook zijn de aangedane gebieden erg gevoelig bij aanraking. Door middel van manuele lymfedrainage kan de pijn vermindert worden. Daarnaast kunnen de lymfevaten ook in de verdrukking komen door de woekering van de vetcellen. Dit kan er toe leiden dat er naast lipoedeem ook een lymfatisch afvoer probleem ontstaat (lipolymfoedeem).
Behandeling
Afhankelijk van het soort oedeem, de klachten en/of beperkingen wordt een behandelplan op maat gemaakt. De huidtherapeut zal je informeren over het soort oedeem wat je hebt en er wordt besproken hoe het behandeltraject zal verlopen. Zowel lymf-, veneus- als lipoedeem zijn chronische aandoeningen, waardoor onderhoudsbehandelingen altijd nodig zullen zijn.
Vergoeding
Het is mogelijk om voor oedeem behandelingen (gedeeltelijke) vergoeding van uw zorgverzekeraar te krijgen. Hiervoor is doorgaans een verwijzing van de (huis)arts of specialist nodig. Informeer bij je zorgverzekeraar of je hiervoor in aanmerking komt.